بخش رسانه به دو حوزه مدخل های عمومی و مدخل های خاص یا مستقل تقسیم میشود:
I. مدخل های عمومی:
رسانه ها و روزنامه ها در دانشنامه در چهار مدخل عمومی زیر دسته بندی می گردد:
الف)روزنامه و روزنامه نگاری در ایران.
ب) روزنامه و روزنامه نگاری در جهان اسلام.
ج) جزوه ها و اعلامیه ها.
د) رادیو و تلویزیون در جهان اسلام.
تقسیم بندی این عناوین،بر اساس تقسیم بندی گروه های دانشنامه است.
الف) روزنامه و روزنامه نگاری در ایران
تقسیم بندی زمانی: پیش از مشروطیت،مشروطیت و پس از آن،دوره پهلوی، انقلاب وپس از انقلاب.
کلیاتی که باید در همه موارد به آن توجه شود: بررسی مطالب، نویسندگان، تأثیرات اجتماعی ـ سیاسی.
پیش از مشروطیت:
1. تاریخچه ایی از ورود این پدیده به ایران .
2. نخستین روزنامه ها.
3.روزنامه های فارسی زبان چاپ خارج از کشور.
4. بررسی الگوهای احتمالی.
مشروطیت و پس از آن:
1. روزنامه های مشهور (که در دفتر طرح مداخل دانشنامه به آنها ارجاع شده).
2. پدیده ادبیات مذهبی ـ سیاسی در روزنامه ها.
3. شمارگان.
4. طیف مخاطبان.
5. گرایش ها .
دوره پهلوی : مطبوعات عصر پهلوی اول و دوم
دوران انقلاب و پس از انقلاب
ب) روزنامه و روزنامه نگاری در جهان اسلام
1. ورود این پدیده به جهان اسلام.
2. تقسیم بندی بر اساس منطقه.
3. روزنامه های مشهور ، روزنامه ها با رویکرد سیاسی ، عقیدتی.
ج) جزوه ها و اعلامیه ها
مقدمه،شامل: بررسی این پدیده در ایران و جهان اسلام ،و مسائل قابل توجه:
1. مناسبت ها 2. طیف نویسندگان و صادر کنندگان 3. مطالب و نوع ادبیات به کار رفته 4. کیفیت چاپ و توزیع 5. تأثیرات 6. پیامدها 7. نقش رسانه ای.
الف) ایران: پیش از مشروطیت،دوره مشروطیت، دوره پهلوی، دوره انقلاب اسلامی،پس از انقلاب.
ب) کشورهای اسلامی:
بررسی این موضوع در جوامع اسلامی بنابر مناطق دانشنامه است.
د) رادیو و تلویزیون در جهان اسلام
بررسی این پدیده در جهان اسلام،نخستین رادیو و تلویزیون در جهان اسلام (بر اساس مناطق دانشنامه،رادیو و تلویزیونهای مشهور،تأثیرات، برنامه ها، طیف مخاطبان، برنامه های مذهبی، مجری های برنامه ها، پایگاههای اینترنتی رادیو و تلویزیونی و تفاوت آنها با شبکه ها، سریالها با جنبه های مذهبی ـ سیاسی، اخبار و شیوه های اطلاع رسانی.
II. مدخل های مستقل یا خاص:
از آنجا که بعضی از روزنامه ها ، نشریات و رسانه ها اهمیت زیادی در تحولات سیاسی، اجتماعی جهان اسلام داشتند این موارد به صورت مدخل های مستقل آورده شده و در گروه های زیر قابل طبقه بندی هستند:
الف) نشریّات متوقف شده:
شامل نشریاتی است که سابقه انتشار آنها،اغلب به حدود یک قرن پیش بازمی گردد و به هرحال،اکنون منتشر نمی شوند،مانند:
ایران: اختر، باختر، پرورش، سلام، صوراسرافیل، عروه الوثقی، قانون، وقایع اتفاقیه.
ماوراءالنهر و قفقاز: اتفاق اسلام ، بخارای شریف.
ساختار مقاله:
1. 1- شناسه مقاله شامل عنوان +زمینه فعالیت+ زمان انتشار و توقف آن + زبان+ نام صاحب امتیاز یا سردبیر یا مدیر.
مثال:اختر، یکی از روزنامه های مشهور سیاسی و اجتماعی و فرهنگی پیش از جنبش مشروطیت در ایران، انتشار به زبان فارسی، در استانبول،به مدیریت محمد طاهر تبریزی. ( از: 1292ق/1876م تا: 1313ق/ 1895م).
2. 2. زمینه سیاسی، اجتماعی و فکری زمان انتشار روزنامه
3. نگاهی کلی به شیوه و روش روزنامه.
4. تأثیر آن بر اجتماع و سیاست.
5. نویسندگان.
6. دلائل توقف انتشار.
[تذکر: از آنجا که خود روزنامه در مقاله مورد نظر مأخذ اصلی ست، مراجعه و ارجاع بدان لازم است و اکتفا به مآخذ دیگر کافی نیست]
ب) روزنامه ها و موسسات انتشاراتی:
شامل روزنامه هایی که اکنون منتشر می شوند و مؤسسه هایی به نام آنها موجود است و به کار چاپ دیگر نشریات وابسته نیز می پردازند.
1. ایران: اطلاعات، کیهان .
2. جهان اسلام: جمهوریت، جنگ، حریّت، الشّرق الأوسط ، النّهار.
ساختار مقاله:
1. عنوان+ جمله تعریف + زمان آغاز انتشار + زبان + جای انتشار ( یا: فرامنطقه ای) + پایگاه اینترنتی.
2. معرفی بنیانگذار،ساختار اداری و تحولات.
3. سیر تبدیل به مؤسسه و احیاناً سایر فعالیت ها مانند نشر کتاب و مجله و ویژه نامه ها.
4. بررسی شیوه های اطلاع رسانی.
5. تأثیرهای اجتماعی،سیاسی،فرهنگی.
6. معرفی پایگاه اینترنتی و بررسی آن و تفاوت های نسخه های چاپی و الکترونیکی.
ج) رسانه های خاص:
BBC، الجزیره، شبکه و پایگاه های اینترنتی
1. عنوان + شناسه 2. تاریخچه یی از سابقه تأسیس 3. ساختار اداری، تحولات 4. منابع مالی 5. جهت گیریهای کلی 6. تأثیرگذاری رسانه یی 7. حوزه اجتماعی و جغرافیایی مخاطبان 8. برنامه های مشهور 9. زبانهای برنامه ها یا شبکه 10. معرفی پایگاه اینترنتی 11. مقایسه پایگاه و برنامه تلویزیونی 12. تأثیر در سیاستهای منطقه یی و جهانی.
